De Koninklijke Marine in Zeeland tijdens de Koude Oorlog
TENTOONSTELLING OP MUSEUMSCHIP MERCUUR
Natuurlijk wisten de Zeeuwen van de vele bunkers in de Walcherse duinen en aan de Vlissingse boulevard. Daar zaten immers in oorlogstijd de Duitse troepen als deel van de beruchte “Atlantikwall” om een geallieerde landing af te slaan. Na de oorlog bleven diverse locaties verboden gebied en rezen her en der geheimzinnige antenne-installaties op uit de duinen.
Maar dat in de Koude Oorlog (1945-1991) in bunkercomplexen in en rond Vlissingen onder andere een geheim maritiem hoofdkwartier van de NAVO en de Nederlandse marine was gevestigd was eigenlijk alleen ingewijden bekend. En ook zij waren vanwege de geheimhouding lang niet altijd van alles op de hoogte.
Dankzij archiefonderzoek en gesprekken met betrokkenen is nu voor het eerst een omvattend beeld gereconstrueerd van de inzet van mensen en middelen voor de maritieme verdediging die vanuit Zeeland gecoördineerd werd. Ruim 4.500 marinemensen stonden in de regio stand-by in de Koude Oorlog.
KOUDE OORLOG
Aan het einde van de oorlog in West-Europa namen de spanningen tussen de westelijke geallieerden en de Sovjet-Unie toe. De samenwerking maakte plaats voor wederzijds wantrouwen en conflicten. De oprichting in 1949 van twee militaire machtsblokken, de NAVO in het westen en het Warschaupact door de Sovjet-Unie en haar bondgenoten in het oosten betekende het begin van een nieuwe wereldorde met nieuwe oorlogsdreigingen: de “Koude Oorlog” was begonnen. De NAVO bereidde zich op een militair conflict voor. De Koninklijke Marine kreeg vanuit de NAVO een belangrijke coördinerende rol.
HET “MARITIEME PENTAGON” VAN NEDERLAND EN BELGIË
In en rond Vlissingen bevonden zich:
1 – MHQ Walcheren
Vanuit het maritime headquarters Walcheren werd een groot bevelsgebied gecoördineerd. Verspreid over meerdere bunkercomplexen waren hier in oorlogstijd honderden marinemensen actief en kwam de Admiraal Benelux en zijn staf in actie.
2 – MUD – Mijnen Uitkijkdienst
Ruim duizend man hielden in vredestijd de kustwateren langs de Westerschelde in de gaten. Men was beducht dat vijandelijke bommenwerpers mijnen zouden kunnen afwerpen die het onmisbare scheepvaartverkeer lam zouden kunnen leggen. De Mijnen Uitkijkdienst, afgekort MUD, had langs de Westerschelde meer dan 100 vaste en varende uitkijkposten. Zij hadden als taak de positie van deze gedropte mijnen vast te leggen en door te geven, zodat de marine er mijnenvegers op af kon sturen.
3 – MOC – Mobilisatie Opkomst Centrum
Vanuit hier konden in crisistijd duizenden marinemensen worden opgeroepen. Deze organisatie moest de verdeling van al die reservisten in perfecte banen leiden en regelde ook de accommodatie in kazernes en hotels op heel Walcheren.
MUSEUMSCHIP MERCUUR IN DE KOUDE OORLOG
De Mercuur – toen nog oceaanmijnenveger Hr.Ms. Onverschrokken geheten – lag vele jaren in conservatie om in tijden van oorlog ingezet te kunnen worden om de Noordzee vrij te houden van zeemijnen. In 1965 was er een nieuwe rol voorzien voor de schepen van de Onversaagd-klasse. Ze werden nu geclassificeerd als Administratieve Escorteschepen om in oorlogstijd konvooien te kunnen begeleiden. Ze beschikten aan boord over een ruimere accommodatie dan gewone mijnenvegers waardoor er extra staf mee kon.
TENTOONSTELLING OP DE MERCUUR
OP POST! is tot en met december 2023 te zien op museumschip Mercuur, Dok van Perry, Vlissingen. Kijk hier voor de openingstijden en bezoekersinformatie.
AANBOD VOOR GROEPEN
Op aanvraag is het mogelijk voor groepen om een speciale rondleiding door de tentoonstelling te krijgen. Neem even contact op als u hier gebruik van wilt maken.
KOUDE OORLOG WEEKEND
De Stichting Cultureel Erfgoed Koude Oorlog organiseerde op 22/23 oktober 2022 het Koude Oorlog weekend. Verspreid over tientallen locaties toonden allerlei musea aspecten van het culturele erfgoed uit deze tijd. Op de Mercuur ging onze radiohut weer even in de lucht, met dank aan de vrijwilligers radio-amateurs van de VERON Walcheren!
www.erfgoedkoudeoorlog.nl/evenementen/
